Konuya aslında şu soru ile başlamak gerek: Uzaktan eğitim mi, uzaktan öğretim mi? Öncelikle eğitim ve öğretim tabirlerinin ne demek olduğunu irdeleyelim.
Eğitim ve Öğretim Kavramları
Eğitim, esasında bireyde davranış değişikliği meydana getirme sürecidir. Öğretim ise davranış değişikliğinin meydana gelmesi için kullanılan yöntem ve araçlardır. Yani öğretimin gerçekleştirilmesi, tek başına eğitimin gerçekleşmesini garanti etmez. Örneğin çevre temizliği konusunu ele alalım. Bireyde çevre temizliği bilinci oluşturmak için çeşitli yöntem ve tekniklerle konuyu karşı tarafa aktardığımızı varsayalım. Bu noktada öğretim faaliyetini gerçekleştirmiş oluruz. Bu faaliyet sonucunda bireyde olumlu yönde davranış değişikliği meydana gelmişse o zaman hedeflenen eğitime ulaşılmış olur.
Eğitim genel olarak sosyal ortamda akran eğitimi fırsatıyla, gönle ve ruha dokunarak, deneme-yanılma yöntemleriyle gerçekleşir. Uzaktan yapılan faaliyetlerde bu yöntemlerin tam manasıyla uygulanamaması sebebiyle hedeflenen eğitim düzeyine ulaşmada aksaklıklar yaşanabilir.
Uzaktan eğitim dediğimiz süreçte yapılan iş, öğrencilere bilgi aktarımından ibaret bir durum olarak görünmektedir. Bu yönüyle bakıldığında da yapılan iş esasında öğretim olarak adlandırılabilir. Ancak yaygın olarak uzaktan eğitim kavramı kullanıldığı için bu noktadan sonra bu tabirini kullanmaya devam edeceğiz.
Pandemiyle hayatımıza hızlı bir şekilde giren uzaktan eğitim konusuna hep beraber hazırlıksız yakalandık. Gerek alt yapı eksikliği, gerek donanım eksikliği, gerek teknoloji kullanımı becerilerindeki farklılık çoğu zaman önümüzde bir engel olarak durdu. Bu süreci “kervan yolda düzülür” mantığı ile ilerletmek zorunda kaldık çünkü nelerle karşılaşabileceğimiz konusunda elimizde sağlıklı veriler yoktu. Yine de hızlı ve olumlu atılan adımlar sayesinde minimum kayıplarla belli bir deneyime ve donanıma sahip olduk.
Peki uzaktan eğitim her öğrenci için aynı avantajı sağlar mı? Her öğrenci için en iyi seçenek diyebilir miyiz? Bu sorulara cevap verebilmek için uzaktan eğitimin olumlu ve olumsuz yönlerini ele alalım.
Uzaktan Eğitimin Olumlu Yönleri
- Zaman esnekliği sağlar: Çeşitli sebeplerle vakti müsait olmayan kişilere uygun zaman aralığında eğitim fırsatı tanınmış olur.
- Mekan bağımsız çalışma imkanı sağlar: Gerekli donanıma sahip olduktan sonra herhangi bir yere bağlı kalmaksızın eğitim faaliyeti gerçekleştirilebilir.
- Maddi tasarruf sağlar: İşi gereği farklı lokasyonda bulunmak zorunda kalan kişiler, eğitim merkezine gidip gelme zahmeti ve masrafından kurtulmuş olur.
- Kurumların gider yükü azalır: Kurumların yüz yüze eğitim için yapacağı gerek enerji, gerek ulaşım/yemek gibi maliyetler konusundaki giderleri minimum düzeye inmiş olur.
- Ailenin masrafları azalır: Ailelerin yapacağı ulaşım, barınma, konaklama, beslenme gibi ek harcama kalemleri ortadan kalkmış olur.
- Fırsat eşitliği sağlar: Uzaktan eğitim, çeşitli sebepler ile eğitimine ara vermek zorunda kalan kişilere kaldığı yerden devam etme şansı verir.
- Daha fazla kişiye eğitim imkanı verir: Uzaktan eğitim, geniş öğrenci kitlesine eğitim hizmeti sunabilen bir eğitim sistemidir.
- Süreklilik: Uzaktan eğitim, eğitim ve öğretim ortamına 7/24 erişim olanağı sağlar.
- Engelli öğrenciler için avantajdır: Uzaktan eğitim, fiziksel engelli öğrencilere eğitim olanağı sağlar.
- Asosyal bireylere kolaylık sağlar: Uzaktan eğitim, sosyal fobisi olan bireylere rahatlık sağlar.
- Arşivleme imkanı ile eğitimlere tekrar ulaşılabilir: Uzaktan eğitim, oluşan arşiv sayesinde dersleri daha sonra da izleme imkanı sunar.
Uzaktan Eğitimin Olumsuz Yönleri
- İnternet altyapısı yetersiz ise eğitim aksayabilir: Uzaktan eğitimin gerçekleşmesi iyi bir internet altyapısı gerektirir. Zayıf bağlantının olduğu yerlerde eğitimin verimi düşecektir.
- Donanım temin etme zorunluluğu vardır: Uzaktan eğitim için donanım ve internet gibi masraflar kaçınılmazdır. Bilgisayar, tablet, iyi bir internet bağlantısı gibi eksikler için yapılacak bu masraflar maddi olarak aileleri sıkıntıya sokabilir.
- Uzaktan eğitim teknolojiyi kullanma becerisi ister: Uzaktan eğitimde ister eğitimci ister öğrenci olsun teknolojik cihazları ve yazılımları iyi bir şekilde kullanma zorunluluğu vardır. Bu konudaki eksiklik hem paydaşları zor durumda bırakır hem de eğitimin sekteye uğramasına sebep olur.
- Çalışan ailelerin küçük çocuklarına rehberlik etme zorunluluğu vardır: Pandemi döneminde her yaştan katılımcının uzaktan eğitimde yer alması beraberinde başka zorunluluklar da getirmiştir. Bunların başında küçük çocukların ebeveyn denetiminde olma zorunluluğu gelir. Küçük yaş grubundan teknolojiyi ve yazılımı kullanması beklenemeyeceği için bu açığın ebeveynler tarafından giderilmesi mecburiyeti, çalışan ebeveynler açısından bir çıkmaza dönüşebilir.
- Odaklanma sorunu vardır: Uzaktan eğitimde kişilerin bulunduğu ortamdaki uyaranlar, kişinin kolayca dikkatinin dağılmasına sebep olabilmektedir. Yan odadan gelen televizyon sesi, ya da bir çocuk ağlaması gibi durumlar buna örnek verilebilir.
- Duruş bozukluğu, ekran bağımlılığı gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir: Uzun süre hareketsiz bir şekilde ekran karşısında durmak omurgada bozukluğa küçük yaşlarda eklemlerde ağrılara sebep olabilmektedir. Ayrıca cihazlara yakından bakılması göz bozukluklarını da ortaya çıkarabilmektedir. Bunların haricinde uzun süre hareketsiz kalmak obeziteye de sebep olabilmektedir.
- Aynı evde birden fazla katılımcı bireyin olması durumunda cihaz ve uygun yer sorunu yaşanabilir: Aynı ev içinde uzaktan eğitime katılan birey sayısının fazla olması durumunda herkese cihaz temini sağlamak oldukça güç bir durumdur. Ayrıca bireylerin her birinin farklı odalarda olması zorunluluğu da başlı başına bir sorundur.
