Ara-Tara, Sor-Sorgula konusunda; arama motorlarının kullanımı, bilgi yönetimi, veri kirliliği, arama sonuçlarının akıllıca sorgulanması, EBA arama motoru kullanımı işlenmektedir.
1- Google Google Söyle Bana
– Sizce burası neresi?
– Arama motoru olmasaydı bu bilgiye nasıl
ulaşabilirdik?
– Kime sorarım?
– Kim bilir?
– Anahtar kelime kullanarak bu görseli internette aramak mümkün mü?
Arama Motoru Nedir? Arama motorları, internette belirli anahtar kelimeler ya da belirli belgeleri kullanarak arama yaptığımızda bize ilgili sonuçlar sunmaya çalışan web siteleridir.
Her internet sitesinin adresini ve içeriğini bilmemiz mümkün değildir. Bu sebeple içerikleri anahtar kelimelere göre gruplandırarak, onlara daha hızlı ulaşmamızı arama motorları sağlar.
Arama motorlarında arama yapmak basit bir iş gibi görünebilir. Ancak doğru arama yöntemleri bize zaman kazandırdığı gibi güncel olmayan bilgileri elemeyi de sağlar.
Örneğin Google günümüzde arama motorları arasında sık kullanılan arama motorudur. Google gibi birçok arama motoru vardır.
– Peki arama motorlarında daha iyi arama sonuçları elde etmek için ne gibi yöntemler kullanmalıyız?
Arama motorları, aramalarınızı özelleştirmenizi de sağlar. Görsel, harita, video, kitap, haber gibi içeriklerle aramamızı filtreleyebiliriz. Bu kategoriler arama sonuçlarımızı sınırlandırarak gereksiz bilgilere ulaşmamızı engeller.
Ayrıca bu kategorilerin kendine özel filtreleri de vardır. Örneğin bir görsel aradığınızda, sonuçları tarihe, renge ya da telif durumuna göre filtreleyebilirsiniz.
İnternette arama yaparken gereksiz bilgiler içeren sayfalarla da karşılaşabiliriz.
Gelişmiş Arama – Arama İpuçları
Arama işimizi hızlandıracak küçük işaretler ve metinler çok işlevsel olabilmektedir. Aşağıdaki görselde bu işaretleri ve metinleri inceleyelim.
2- Şüpheciyim Ben
Her sonuç aradığımız sonucu içermez, her sonuçta yazan bilgiler doğru değildir. Bu sebeple arama sonuçlarımızı değerlendirirken şu ölçütlere bakmalıyız:
Ankara Su Kaynakları Arama Sonuçları
Aşağıdaki arama sonucu görseline bakalım ve dikkatlice inceleyerek hangilerinin güvenli olduğunu, hangilerinin tehlikeli olabileceğini belirlemeye çalışalım.
Yukarıdaki sonuçlarda öncelikle web site adreslerine bakmalıyız. Sonuçlarda gov.tr uzantılı sonuçlar en güvenilen siteler olarak belirledikten sonra, kendi aralarında da yayınlandığı tarih, başlık ve yazı içeriğine bakarak bir sıralama yapabiliriz. Buna göre en güvenilir sonuç 1. sıradaki olmaktadır. Hem gov.tr uzantılı, hem tarih bilgisi güncel, hem de başlık ve yazı içeriği anahtar kelimelerimizle ilgili.
En güvenilmez olan ise başlık ve yazı içeriğinde “Bedava indir, oyun indir, apk indir ” gibi kelimeleri barındıran 4. sonuçtur. Her ne kadar anahtar kelimemizle ilgili kelimeler içerse de “bedava”, “apk indir” gibi kelimelerin olması, sitenin aramamızla ilgili olmayan bir site olduğu fikri vermektedir.
3- Bilgi Yönetimi ve Bilgi Kirliliği
Günlük hayatımızda pek çok bilgiye erişiyoruz. Bunları aklımızda tutuyoruz. Bazen bu bilgileri başka bilgilerle birleştirip çıkarımlarda bulunabiliyoruz. Gerektiğinde bu bilgileri belleğimizden çağırıp kullanıyoruz. Mesela bir hastalığa iyi geldiği düşünülen bir uygulamayı tesadüfen öğrenip sonra bunu hastalanan bir kişiye tavsiye edebiliyoruz.
– Sizce bu şekil bilgiyi yönetme sürecimizi anlatmak için yeterli midir?
Her bilgiyi almalı mıyız?
Hayır. Her bilgiyi almak doğru değildir. Bize ulaşan her bilgi doğru olmayabilir. O sebeple bir bilgiyi hangi kaynaktan aldığımız önemlidir.
Her bilgiyi kaydetmeli miyiz?
Hayır. Her bilgi doğru olmadığına göre her bilgiyi kaydetmek ya da herkes tarafından bilinen bilgileri kaydetmek de çok doğru değildir.
Bilgiyi sadece aklımızda tutmak yeterli mi?
Hayır. Bilgilerin bir çoğunu aklımızda tutabiliyoruz, ama bilgi sayısı arttıkça, birbirine benzedikçe ve başkalarına bilgileri ulaştırma ihtiyacımız arttıkça sistematik bir şekilde bilgiyi kaydetmek daha önemli hâle gelmektedir.
Peki bilgi sabit midir?
Hayır. Bilgi sürekli artar, gelişir, etkisini ya da önemini kaybeder. Bilginin değişim hızı çok yüksek olabilir, bilginin boyutu da gün geçtikçe artabilir.
Bilgi Nasıl Paylaşılabilir?
Bilgi teknoloji olmadan paylaşılabilir, ama bilgi önemli ise ve çok fazla kişiye ulaştırılmalı ise bu durumda teknoloji kullanımı önemli olmaktadır.
Bilgiyi paylaştıktan sonra her şey biter mi?
Hayır, bilgi değişkendir. O sebeple bilgi toplama süreci devam eder, yeni bilgilerle bilgi değişir ve tekrar paylaşılır. O zaman paylaşma işleminden sonra bilgi alma işine tekrar dönülür. İşte bu şekilde bir döngü oluşur.
Pek çok bilginin erişilebilir ve paylaşılabilir olduğu bir dünyada “bilgi kirliliği” deyince aklımıza ne geliyor?
Veri Yönetim Döngüsü
Bu aşamada bilgilerin yönetim planı oluşturularak işe başlanır. Bu plan doğrultusunda veriler toplanır, kısa dönemli saklanır, analiz edilir, gereksiz verilerden temizlenip işlenir ve kullanılır hâline getirilir. Veri dağıtılır, tekrar kullanıma hazır hâle getirilir ve uzun dönemli saklanacak şekilde depolanır. Her şey başa döner, çünkü veri sürekli yenilenme sürecindedir.
Sizce…
– İstemediğimiz halde bize ulaşan e-postalar ve mesajlar bilgi kirliliği olabilir mi?
– Aynı bilginin her yerde yer alması bilgi kirliliği olabilir mi?
– Doğru olmayan bilgilerin paylaşılması bilgi kirliliği olabilir mi?
– Bir bilgiye ulaştığımızda, aynı metinde o bilgi ile ilgili fazla ayrıntının olması bilgi kirliliği olabilir mi?
– Haritada birçok bilginin yer alması bilgi kirliliği olabilir mi? (Dağlar, şehirler, tarihî yerler, kara yolları, akarsular…)
İnternette arama yaparken karşılaşılan bazı bilgi kirliliği problemleri şunlardır:
- Aynı içeriğin, kopyala-yapıştır şeklinde birçok sayfada yer alması.
- Önemli olaylarla ilgili arama yaparken insanları sayfalara çekmek için, sayfada aranan bilgi olmamasına rağmen, anahtar kelimelerin farklı sayfalarda sıkça kullanılması.
- Konu ile ilgili yetkin olmayan kişilerin internette yetkin kişiler gibi yayınlar yapması.
Bilgi kirliliği ne gibi sorunlara yol açar?
- Zaman kaybına sebep olabilir.
- Gereksiz emek kaybı oluşturabilir.
- Para kaybına sebep olabilir.
- Depolama sorunlarına yol açabilir.
- Doğru karar vermeyi engelleyebilir.
Söz sırası sizde…
– Tüm bu konular ışığında internette karşımıza çıkan bilgilerin doğruluğu ile ilgili ne söyleyebiliriz?
– Bilgi kirliliğini engellemek için neler yapılabilir?
– Bu konuda bir slogan oluşturacak olsaydınız bu ne olurdu?
4- İyi ki Varsın EBA
EBA’da ders içerikleri, uygulamalı eğitimler, görsel ve yazılı materyaller, yarışma ve sosyal etkinlikler gibi duyurular yapılmaktadır. Aşağıdaki EBA tanıtım videosunu izleyelim.
Bu konuda hazırlanmış bir sunu yok!
Konu Testi – 1
