6. Sınıf – Dijital Tehlikeler

1- Zararlı Yazılımlar

Bilgisayar sistemlerimize zarar veren, farklı türde birçok yazılım bulunmaktadır. Onları daha yakından tanıyalım.

Düşünelim, bir arkadaşımız ya da kardeşimiz hasta oldu ve ondan kısa bir süre sonra hastalık bize bulaştı. Bildiğimiz bulaşıcı hastalıklar üzerinden düşünerek…

– Hastalık nasıl ilerler ya da bulaşır?
– Hastalık vücudumuzu nasıl etkilenir?
– Hastalıktan nasıl kurtuluruz?

Zararlı yazılımlar, bilgisayarların bazı programları yavaş çalıştırmasına veya hiç çalıştırmamasına neden olur. Zararlı yazılımlar sadece virüsler değildir. Birçok çeşidi vardır. Şimdi bunlara bir göz atalım:

Creeper (1971)

Kayıtlara ilk bilgisayar virüsü olarak geçen Creeper ARPANET’deki bilgisayarlara bulaşmıştır. Bulaştığı bilgisayara herhangi bir zarar vermeyen Creeper asıl zararını, programcıları virüs mantığıyla tanıştırarak vermiştir.

CIH – Çernobil (1998)

Dünya genelinde yaklaşık 20 ila 80 milyon dolar zarara yol açmış, birçok bilgisayardaki önemli bilgileri yok etmiştir. 1998 yılının haziran ayında Tayvan’da ortaya çıkmış ve çok kısa bir sürede tüm dünyaya yayılmış, Windows işletim sistemindeki hayati dosyalara zarar vermiş ve sistemlerin çökmesine sebep olmuştur.

Ayrıca açılış dosyalarına da zarar vermiştir. Bir oyunun demo sürümünün içine de sızan virüs bu demo sürümle de yayılmıştır. Çernobil nükleer santralinin patlaması sonucu çevreye verdiği zarara benzetilmesi sebebi ile de Çernobil virüsü diye anılmıştır.

Melissa (1999)

İlk olarak 26 Mart 1999 yılında görülmüştür. “İşte aradığınız belge… Bu belgeyi sakın kimseye gösterme ;-)”. mesajı içeren bir elektronik postada ekli .DOC uzantılı bir kelime işlemci dosyasının açılması ile bulaşan ve otomatik elektronik posta yollayan virüsün 300 ila 600 milyon dolar zarara uğrattığı sanılıyor. 2003 yılından sonraki kelime işlemci programları virüsten etkilenmemiştir.

I love you (2000)

Loveletter (Aşk mektubu) olarak da bilinen virüs, elektronik postalara eklenen “Love- Letter-For-You.TXT.vbs” adlı programın çalıştırılması ile bulaşmış, elektronik posta uygulamasının adres defterindeki kişilere kendini göndermiştir. I LOVE YOU virüsünün yaklaşık olarak 10 ila 15 milyar dolar zarara neden olduğu sanılmaktadır.

Code Red (2001)

Bir bilgisayar worm’u olarak bilinen ve ağ sunucuları üzerinde yayılan Code Red, ilk olarak 2001 yılında görüldü. Oldukça tehlikeli olan bu solucanın amacı ise web sunucusunun zayıf noktalarını tespit edip zarar vermekti. Bady ismiyle de bilinen Code Red, sunucunun web sayfalarında ise şu mesajı yayınlamıştır. “HELLO! Welcome to http://www.worm.com! Hacked by Chinese!”

400.000 kadar sunucuyu etkilediği sanılan Code Red, kısa sürede bir milyondan fazla bilgisayara sızmayı başarmıştır.

Bagle (2004)

On milyonlarca dolar zarara neden olan ve sayısız PC’ye sızmayı başaran Bagle, 8 Ocak 2004 tarihinde ilk kez görülmüş, Bagle, elektronik postalardaki dosyaları kullanarak yayılmaya çalışmıştır. Bagle’ın en kötü tarafı 60 ila 100 kadar türevinin olmasıydı. Diğer bir deyişle Bagle’ın virüs tarayıcılara yakalanması pek kolay değildi.

PC’lere sızan Bagle, veri ve uygulamalara kolayca ulaşabiliyordu. Finansal ve kişisel bilgiler dahil hemen her veriye eli uzanabilen Bagle’ın Bagle.B türevinin yayılması 28 Ocak 2004 tarihinden itibaren durduruldu, ancak Bagle’ın diğer türevleri hâla tehdit unsuru olmayı sürdürüyor.

Sasser (2004)

30 Nisan 2004 tarihinde görülen Sasser, havayolu şirketlerine kadar ulaşmış uçuşların ertelenmesine sebep olmuştur. Klasik solucanların aksine, elektronik postaları kullanmayan Sasser, güncel olmayan işletim sistemlerinin güvenlik açıklarını kullanmıştır.

17 yaşındaki bir Alman lise öğrencisi tarafından yazılan ve 18. yaş gününde yaymaya başladığı Sasser’ın yarattığı zarar öylesine büyük oldu ki bu Alman genci bilgisayarlara karşı sabotajda bulunduğundan dolayı hapis cezasına mahkûm edildi.

(2013) CryptoLocker

CryptoLocker, fidye isteyen kategoride (ransomware) bir zararlı yazılımdır. Virüs, şifrelediği her bir klasöre ve kullanıcı masaüstüne “SIFRE_COZME_TALIMATI.html” benzeri bir dosya eklemektedir. Bu web sayfası şeklindeki dosya bilgisayardaki dosyaların özel bir program ile şifrelendiğini, dosyaları kurtarmanın tek yolunun şifre çözen programı satın almak olduğunu belirtmiştir. Virüsün dosyaları şifrelemesi durumunda, yapılabilecek çok fazla seçenek bulunmadığından önemli olan husus virüsün bulaşmasını engellemektir. Ülkemizi de etkileyen bir virüstür.

Haberlerden yola çıkarak şu sorulara yanıt verelim.

– Virüslerin amacı nedir?
– Örneklere ve deneyimlerimize göre virüsler ne gibi zararlar verirler?

Zararlı yazılımlar; amaçları, bulaşma şekilleri, verdikleri zararların boyutları gibi birçok ölçüte göre gruplanabilmektedir.

• Bilgisayarınızdaki bilgileri çalabilir ve başkalarına gönderebilirler. E-posta hesaplarınız, parola bilgileriniz gibi.
• İşletim sisteminizin veya diğer programlarınızın çalışmamasına, hatalı çalışmasına neden olabilirler.
• Bilgisayarınızdaki dosya veya klasörleri silebilir, kopyalayabilir, yerlerini değiştirebilir veya yeni dosyalar ekleyebilirler.
• Yaptığınız her şeyi kaydedebilirler. Klavyede yazdığınız her şey veya fare ile yaptığımız tüm hareketler gibi.
• Ekranda can sıkıcı veya kötü amaçlı web sitelerine yönlendiren açılır pencereler oluşturabilirler.
• Tüm verisiyle diski silebilir, hatta biçimlendirebilirler.
• Saldırganların kullanması için güvenlik açıklıkları oluşturabilirler.
• Başka zararlı programların bulaşmasını sağlayabilirler.
• Bilgisayarınız üzerinden başkalarına saldırabilirler.
• Bilgisayarınızın ya da internetin kaynaklarını kullanır, yavaşlamalara neden olabilirler.

---

2- Zararlı Yazılım Tayfası

Zararlı yazılımlardan örnekler içeren afişi inceleyelim:

---

3- Virüsleri Nasıl Fark Ederiz ve Korunuruz?

Virüsleri fark etme ve korunma yöntemlerini anlatan afişi inceleyelim:

---

4- Kim Korkar Virüsten?

Zararlı yazılımlar bazı önlemler alınarak engellenebilir. Yapılacak en önemli hareket güvenmediğimiz ve kaynağı belli olmayan yazılımları bedava diye veya sırf merak ettiğimiz için bilgisayarımıza yüklememeliyiz. Bu konuya dikkat etsek bile bazı koruyucu yazılımları da bilgisayarımıza yüklemeliyiz.

Koruyucu Yazılımlar ve Kullanım Amaçları

Güvenlik Duvarları

Güvenlik duvarı bilgisayarımızın veri trafiğini kontrol eden bir yazılım ya da donanımdır. Güvenlik duvarı kullanmak en temel koruma yöntemlerindendir. Bazı işletim sistemlerinde güvenlik duvarı uygulaması işletim sistemi ile gelmektedir.

Uygulama cihazınızı yavaşlatsa dâhi, uygulamayı durdurmamak ve güncellemek önemlidir. Çünkü bu yazılımlar, yetkisiz kullanıcıların ve solucanların bilgisayara girişini engelleyip istenmeyen trafiği engelleyerek bilgisayarları korur. Güvenlik duvarı sadece bireysel kullanıcılar tarafından değil daha gelişmiş güvenlik önlemlerine ihtiyacı olan kurumlar tarafından da kullanılır.

Antivirüs

Bilgisayarınızı zararlı yazılımlara karşı korur ve mevcut zararlı yazılımları tespit eder. Mümkünse siler, silemezse de karantinaya alır.

Bazı virüsler dosyalara da bulaşır. Antivirüs programları virüslerin dosyalarınıza bulaşmasını engeller.

Başkasına ait taşınabilir bir belleği bilgisayara takmadan önce virüs taraması yapmak önemlidir. Tarama sonucu her zaman zararlı yazılımı bulamayabilir. Çünkü, antivirüs programları tüm virüsleri tanımayabilir. Virüsleri temizlemek için virüslerin antivirüs programlarında tanımlı olmaları gerekir. Güncelleme ile antivirüs programlarının etki alanı genişletilebilir.

E-posta yolu ile aldığınız dosyaları açmadan önce de virüs taraması yaparak bilgisayarınızı koruyabilirsiniz.

İnternette gezinirken, siber saldırıya uğrayabilirsiniz. Antivirüs programları; gizliliği arttırarak internette gezinmenizi güvenli hâle getirmeye, bunu yaparken de bilgisayar performansını üst seviyede tutmaya çalışır.

İnternette en sık karşılaşılan sorunlardan biri istemediğiniz bir sayfada gezinirken istemsiz başka bir sayfaya yönlendirilmek ve gezinmeyi engelleyecek reklamların açılmasıdır. Antivirüs programları bu durumlarla da mücadele etmeye çalışır.

Antivirüs programları size, parola bilgilerinizi güvenli tutabileceğiniz araçlar sunar.

Antivirüs programları, kapsamlı güvenlik durumu raporlaması sağlar.

Kötü amaçlı eylemleri sonlandırmanızı sağlar bazen zararlı yazılımların verdiği zararları geri almaya çalışır. Bozulan içeriğin onarılması buna bir örnektir.

Akıllı işaret (kare barkodlar, karekodlar) bağlantılarının güvenliğini denetlerler.

Bilgisayarlar gibi akıllı telefonlar da zararlı yazılımlardan korunmalıdır.

Antivirüs programları, yazılımların ağ bağlantılarını engellemesinin önüne geçmeye çalışır.

Sonuç olarak, antivirüs programları cihazlarımızı korumamızda çok önemli yardımcılardır. İşlerini daha iyi yapabilmeleri için sıkça güncellenmeleri gerekir. Güvenli sitelerden elde edilmeyen antivirüs yazılımlarının bile virüs içerebileceğini unutmayalım.

Bu konuda hazırlanmış bir sunu yok!

Konu Testi – 1